Tết Hàn Thực bắt nguồn từ điển tích của Trung Quốc nhưng tại Việt Nam lại mang những bản sắc riêng, đậm nét văn hóa dân tộc. Ngày lễ này chủ hiếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, biết ơn công sức lao động của con người.
Tết Hàn thực cũng là dịp con cháu sum vầy, cùng nhau nặn bánh trôi, bánh chay, giúp gắn kết tình cảm các thành viên trong gia đình. Vậy chi tiết nguồn gốc, ý nghĩa Tết Hàn Thực là gì? Tết Hàn Thực cúng gì? Cùng đồ đồng Thiên Phúc tìm hiểu chi tiết để hiểu hơn về ngày lễ truyền thống này nhé!
Tết Hàn Thực là Tết gì?
Tết Hàn Thực là ngày lễ xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh Trung Quốc, khu vực miền Bắc Việt Nam và cộng đồng người Hoa trên thế giới, được tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm.
Vào ngày lễ này, mọi người thường xay bột, nấu đậu xanh, làm bánh trôi, nấu chè xôi, chuẩn bị các món ăn chay để cúng Phật và Tổ Tiên.
Tết Hàn Thực có ý nghĩa gì?
Tết Hàn Thực - một cái tên nghe có vẻ lạ tai, nhưng lại là một ngày lễ truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa Việt. Vậy Tết Hàn Thực là gì và nó có ý nghĩa như thế nào?
Mang ý nghĩa tưởng nhớ tới người thân đã khuất
“Hàn thực” có ý nghĩa là “thức ăn lạnh”, vào 3/3 âm lịch hàng năm, mọi người sẽ ăn thức ăn lạnh, nguội như một cách tưởng nhớ đến người thân đã khuất.
Theo một tiểu thuyết của Trung Quốc tên Đông Chu liệt quốc, Tết Hàn Thực gắn liền với cái chết thương tâm của vị hiền sĩ Giới Tử Thôi, mất do cháy rừng.
Nhà vua lúc bấy giờ nhớ đến tình nghĩa sinh thời, đau lòng mà lập đền thờ, ban lệnh kiêng đốt lửa trong 3 ngày để thể hiện lòng xót thương, lấy ngày 3 đến ngày mùng 5 tháng 3 âm lịch hàng năm để tưởng nhớ Giới Tử Thôi.
Tại Việt Nam, Tết Hàn Thực mang nét riêng biệt, không cần kiêng lửa, mọi người đặc biệt chuẩn bị bánh trôi, đại diện cho đồ ăn nguội để dâng cúng tổ tiên, thể hiện sự biết ơn, và tưởng nhớ tới người thân đã khuất.
Xem thêm: Ý Nghĩa Rằm Trung Thu? Cách Cúng Rằm Trung Thu Như Nào Chuẩn
Mang ý nghĩa thể hiện truyền thống dân tộc
Bánh trôi nước, bánh chay được sử dụng phổ biến tại Việt Nam, hình ảnh những viên bánh tròn, hơi dẹt đã trở thành nét văn hóa truyền thống qua thơ ca. Hình ảnh bánh trôi nước hiện lên trong thơ Hồ Xuân Hương chính là nét đẹp truyền thống của người Việt Nam: trong trắng, tần tảo, lam lũ và hy sinh.
Loại bánh này có vỏ được làm từ bột gạo nếp, nặn dạng viên tròn, bên trong là nhân đường đỏ, chỉ cần luộc với nước sôi. Bánh chay nặn dạng hơi dẹt, không nhân, khi luộc chín thì ăn với nước đường.
Những loại bánh này tượng trưng cho nét văn hóa lúa nước xa xưa của dân tộc ra, cả hai đều làm từ bột gạo nếp thơm, thể hiện truyền thống trân trọng và biết ơn thành quả lao động của người nông dân.
Xem thêm: Cách Cúng Lễ Tết Thanh Minh
Giúp gia đình quây quần bên nhau, ôn lại chuyện xưa
Vào dịp Tết Hàn Thực hàng năm, các thành viên trong gia đình sẽ quây quần bên nhau tự tay nặn bánh trôi, bánh chay. Sau đó cùng nhau thưởng thức, chia sẻ với nhau về những câu chuyện cuộc sống, công việc, từ đó gắn kết với nhau hơn.
Tết Hàn Thực cúng gì?
Vào ngày Tết Hàn Thực, người Việt Nam thường chuẩn bị một số lễ vật cúng đặt trên bàn thờ như:
Bánh trôi, bánh chay
Đây là hai món ăn quan trọng nhất và không thể thiếu trong mâm cúng ngày Tết Hàn Thực. Bánh trôi, bánh chay đại diện cho thực phẩm nguội, được làm từ lúa bội thu tượng trưng cho sự biết ơn đối với người nông dân và cũng là hy vọng được mưa thuận gió hòa. Trong mâm cúng, số lượng bánh trôi và bán chay nên bày là 3 hoặc 5 bát.
Hoa quả, trầu cau và hương
Với bất kỳ lễ cúng nào, từ nhỏ tới lớn của người Việt Nam thì nén hương, hoa quả tươi, trầu cau là những vật phẩm không thể thiếu. Chính vì thế, Tết Hàn Thực cũng không thể thiếu đi những thứ này.
Đối với mâm ngũ quả, nên chọn hoa quả theo mùa, với màu sắc đa dạng như xanh, đỏ, vàng, tím,... đại diện cho ngũ hành, khi dâng lên bàn thờ gia tiên, thể hiện tấm lòng hiếu thảo và mong muốn vạn sự bình an.
Bên cạnh những vật phẩm trên, gia chủ có thể chuẩn bị thêm một ly nước sạch và 3-4 chén trà.
Giờ cúng Tết Hàn Thực tốt nhất
Giờ cúng Tết Hàn Thực tốt nhất là vào trước 19h tối, vì sau giờ này, gia tiên sẽ hưởng lễ muộn điều đó sẽ làm ông bà tổ tiên không cảm nhận được sự thành tâm cúng bái của gia chủ.
Những khung giờ tốt để thực hiện cúng Tết Hàn Thực đó là: giờ Thìn (7h-9h), giờ Tỵ (9h-11h), giờ Thân (15h-17h), giờ Dậu (17h-19h).
Bài văn khấn Tết Hàn Thực
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là…Ngụ tại…
Hôm nay là ngày 3/3 (âm lịch) gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận.
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Tết Hàn Thực là một ngày lễ có ý nghĩa, mặc dù bắt nguồn từ điển tích Trung Quốc nhưng mang đậm bản sắc riêng của người Việt Nam. Chính vì thế, khi gia chủ hiểu được ý nghĩa và biết Tết Hàn Thực cúng gì sẽ giúp bày tỏ được tấm lòng thành kính với tổ tiên, đồng thời cũng là mong cầu có cuộc sống bình an, hạnh phúc.
