Phong tục tập quán của mỗi vùng miền khác nhau nên những gia đình sẽ làm lễ hóa vàng linh động vào những thời điểm khác nhau. Cúng lễ hóa vàng là một trong những hoạt động phổ biến không thể thiếu của gia đình. Nhưng có rất nhiều người vẫn chưa rõ về bài cúng hóa vàng ngày Tết. Để giải đáp, hãy cùng Đồ đồng Thiên Phúc tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé.
Ý nghĩa của cúng hóa vàng ngày Tết
Ngày lễ tiễn ông bà, tổ tiên này vô cùng quan trọng với người Việt. Người xưa thường quan niệm rằng, trong dịp Tết đối với những bậc gia thần, tổ tiên luôn ngự trên bàn thờ, bởi vậy đèn hương không bao giờ được tắt. Ngoài ra, những món đồ dâng cúng như mâm ngũ quả, bánh kẹo… phải đợi đến ngày hóa vàng mới được hạ xuống (trừ các đồ mặn, dễ thiu như thịt xôi…). Trường hợp nếu đèn hương tắt, nhất là việc hạ lễ trước khi hóa vàng sẽ phạm phải điều bất kính.
Sau khi lễ, việc hóa vàng cũng phải thực hiện riêng. Phần tiền vàng của gia thần gia chủ phải hóa trước của tổ tiên để tránh bị nhầm lẫn. Tục xưa, tại nơi đốt vàng mã, người ta hầu hết thường đặt vài ba cây mía dài để làm “đòn gánh” cho những linh hồn mang hàng hóa theo.
Chính vì ngày hóa vàng vô cùng quan trọng đối với người Việt cho nên mâm cơm cúng hóa vàng cũng cần gia chủ chuẩn bị đầy đủ như mâm cỗ chính của ngày Tết. Trong mâm cơm hóa vàng, con gà cúng phải to, tròn, chắc và có đôi chân đẹp được bày biện một cách cẩn thận. Mâm cơm cúng cũng phải đủ món luộc, xào, canh, miến, cùng với bình rượu, ly nước, lọ hoa, trầu cau, bánh kẹo và mâm ngũ quả để đưa tiễn chân ông bà. Tiền âm, vàng mã gia chủ cũng phải được chuẩn bị chu đáo để ông bà có hành trang, lộ phí để lên đường.
Điều gia chủ cần lưu ý khi hóa vàng chính là thứ tự hóa vàng cho người đã khuất. Gia chủ nên hóa vàng theo vai vế của người đã mất. Đồng thời, nếu có người mới mất trong năm vừa qua thì người đó sẽ được hóa vàng cuối cùng.
Ngoài ra, lúc đã hóa vàng xong thì người Việt còn có phong tục tưới rượu lên phần tro của giấy tiền và vàng mã. Người xưa nói rằng khi làm như vậy thì người ở cõi âm mới có thể nhận được những món đồ đã hóa.
Lễ vật cúng hóa vàng ngày Tết gồm những gì ?
Tùy thuộc vào từng điều kiện kinh tế của gia đình mà có thể chuẩn bị mâm cúng lễ hóa vàng cũng sẽ khác nhau, nhưng cơ bản hầu hết nên có chẳng hạn như:
- Một mâm cỗ mặn gồm: Rượu, thịt, bánh chưng, rau xào, xôi, gà,…
- Tiền âm phủ, vàng mã mỗi loại một ít
- Mâm ngũ quả
- Hoa tươi
- Hương
- Bánh, kẹo
- Trầu cau, thuốc lá
- 2 cây mía
Như vậy, mâm hóa vàng là chay hay mặn, nhiều hay ít nhưng nếu là mâm cúng mặn thì hầu hết đều có một con gà trống. Mâm cỗ gia chủ phải chuẩn bị chỉn chu, đầy đủ thể hiện lòng thành kính của bậc con cháu đối với tổ tiên, ông bà.
Con gà chính là một món quan trọng trong mâm cúng hóa vàng và cũng tượng trưng cho 5 đức tính của người dân Việt: Văn - Võ - Dũng cảm - Nhân hậu - Trung tín. Đồng thời, tượng trưng cho sự tốt đẹp và tương lai mới.
Trường hợp nếu chuẩn bị mâm cỗ cúng ngoài trời, phải đặt gà cúng lên đĩa to, bày ngay ngắn trên đĩa, tiết lòng gia chủ đặt dưới bụng gà, mỏ ngậm bông hoa hồng đỏ ngắn. Đặc biệt là phải đặt đầu gà quay ra đường để đón nhận quan Hành khiển cai quản năm mới đi qua, cách đặt gà cúng như vậy còn mang ý nghĩa gọi mặt trời chiếu vào nhà mình.
Còn khi gia chủ đặt gà cúng trên ban thờ, theo một số chuyên gia nghiên cứu thì nên quay đầu gà hướng về phía bát hương với tư thế được gọi là “con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu” tức là há miệng, chân quỳ và cánh duỗi ra tự nhiên. Nếu gia chủ làm theo cách nhiều gia đình làm tức nghĩa có đầu gà hướng ra ngoài thì đó là gà không chịu chầu.
Xem thêm: Chuẩn Bị Lễ Vật Khai Trương Cúng Mùng 4 Tết
Cúng hóa vàng vào ngày nào?
Lễ hóa vàng còn được gọi là lễ đưa tiễn ông bà hoặc lễ tạ năm mới. Theo như phong tục xưa, ngày 23 tháng Chạp hàng năm chính là ngày tiễn ông Công, ông Táo về trời. Ngày 25 tháng Chạp sẽ là ngày đưa tiễn ông bà. Đến ngày 30 Tết gia chủ sẽ chuẩn bị một mâm cơm để rước ông bà về để ăn Tết cùng gia đình và con cháu.
Ngoài ra sau khi hết Tết, trong khoảng thời gian từ mùng 3 đến mùng 7 thì những gia đình sẽ tiến hành cúng hóa vàng để đưa tiễn ông bà. Tuy nhiên vào khoảng thời gian từ mùng 3 đến mùng 7 là của trước đây.
Ngày nay, chúng ta với cuộc sống bận rộn hơn nên khoảng thời gian cúng hóa vàng cũng được linh động hơn. Gia chủ có thể lựa chọn bất cứ ngày nào trong khoảng thời gian từ mùng 3 đến mùng 10 để làm mâm cơm hóa vàng ngày Tết.
Hầu hết những gia đình có thể chọn ngày nào mà con cháu có thể sum vầy đông đủ nhất để con cháu có thể cùng nhau đưa tiễn ông bà. Trong lễ cúng này sẽ có phần khác biệt đôi chút so với khi cúng đối với những ngày bình thường. Gia chủ sẽ tiến hành hóa vàng nghĩa là đốt các giấy tiền, vàng mã và một số vật dụng khác. Việc hóa vàng được gia chủ thực hiện khi nén nhang cúng ở bàn thờ ông bà tổ tiên sắp cháy hết.
Xem thêm: Hướng dẫn chuẩn bị bày mâm cúng giao thừa ngoài trời và trong nhà
Bài cúng hóa vàng ngày Tết
Sau khi lễ xong, gia chủ sẽ tiến hành hạ lễ và hóa vàng để tạ gia tiên, gia thần. Lễ tạ được thực hiện một cách trang nghiêm nhất. Dưới đây là bài văn khấn hóa vàng ngày Tết gia chủ có thể tham khảo.
Văn khấn cúng hóa vàng đơn giản
– Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ. Chư vị Tôn thần
– Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
– Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mùng 3 tháng Giêng (hoặc ngày mà gia chủ chọn để hóa vàng) năm …
Chúng con là: …tuổi…Hiện cư ngụ tại ………
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
Bài khấn nôm cúng hóa vàng
Hôm nay ngày…
Tại: Thôn… xã/phường… huyện/quận… tỉnh/TP…
Tín chủ là: … cùng toàn gia kính bái.
Nay nhân ngày lễ tạ.
Kính cẩn sắm một lễ gồm…, gọi là lễ mọn lòng thành, kính dâng lên: Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị tôn thần.
Trước linh vị của:
Hiển:
Hiển:
Hiển:
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụng thờ theo tiên tổ.
Kính cẩn thưa rằng:
Tiệc xuân đã mãn
Lễ tạ kính trình
Rước tiễn tiên linh
Lại về âm giới
Buổi đầu năm mới
Toàn gia mong đợi
Lưu phúc lưu ân
Kính cáo tôn thần
Phù trì phù hộ
Dương cơ âm mộ
Mọi chỗ tốt lành
Con cháu an ninh
Vận hành khang thái
Cẩn cáo!
Trong nhịp sống hiện đại, việc duy trì các nghi lễ truyền thống như hóa vàng ngày Tết giúp chúng ta giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Việc đọc văn khấn không chỉ là hành động tôn giáo mà còn là cách để chúng ta bày tỏ lòng biết ơn đối với những người đã khuất.
