Theo quan niệm dân gian của người Việt từ xa xưa, miếng trầu mang ý nghĩa vừa thể hiện văn hóa truyền thống, vừa là tình cảm dân tộc độc đáo. Tục đặt trầu cau trên mâm lễ cúng đã trở thành một nét đẹp sống, từ tế lễ, ma chay, cưới hỏi, hiếu hỷ. Vậy cách bày trầu cau thắp hương như thế nào đúng chuẩn? Lá trầu thắp hương để úp hay để ngửa? Cùng đồ đồng Thiên Phúc tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết dưới đây.
Ý nghĩa của trầu cau trong văn hóa tín ngưỡng dân gian
Trong các dịp lễ hội, vào cửa quan, đi chùa hay cưới hỏi, bao giờ cũng không thể thiếu đi những cơi trầu cánh phượng để thể hiện tấm lòng thành kính đối với tổ tiên, thần linh.
Trầu têm cánh phượng gắn liền với sự tích trầu cau mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đó là tình cảm, trí tuệ, tâm hồn, nhân cách, tất thảy được thể hiện một cách toàn diện.
Trong văn hóa Việt Nam, trầu cau cánh phượng đã trở thành biểu tượng của sự quyền lực, vương giả, “con rồng cháu phượng” hay “cha rồng, mẹ phượng”. Vì thế, có thể nói, thông qua hình ảnh trầu têm cánh phượng thể hiện ý nghĩa, nhắc nhở sâu sắc về tổ tiên, cội nguồn.
Thông qua hình ảnh miếng trầu, thể hiện khát vọng, ý chí biến tri thức thành bất tử, trường tồn. Bởi lẽ, trầu tượng trưng cho sự trường sinh bất lão và được sử dụng rộng rãi trong nghi thức cúng thần linh, cúng gia tiên, cưới hỏi,...
Miếng trầu thể hiện quan niệm về triết lý nhân quả, sự sắp đặt của tạo hóa, sự biến đổi, chuyển hóa giữa các trạng thái trong cuộc sống.
Bên cạnh đó, ta có thể thấy rằng, thân cây cau là biểu tượng của sự trường thọ, vôi là đất và hình dẹt là biểu tượng của âm. Khi biết cách bày trầu cau thắp hương sẽ mang đến nhiều ý nghĩa về tâm linh và phong thủy, tượng trưng cho một gia đình viên mãn, bền vững.
Hướng dẫn cách bày trầu cau thắp hương trên bàn thờ gia tiên
Cách bày trầu cau thắp hương trên bàn thờ gia tiên như sau: đặt ở phía trước bát hương, tùy thuộc vào diện tích bàn thờ và điều kiện mà gia chủ có thể bày thêm mâm bồng bằng đồng đựng hoa quả tươi, tiền vàng, trầu cau.
Trên bàn thờ gia tiên thường bày trầu cau thắp hương cùng bắt nước trắng tinh khiết, sắp xếp theo quy tắc “đông bình tây quả” - bát nước đặt bên phải, còn trầu cau sẽ được đặt bên trái. Theo đó, cách bày này có ý nghĩa nước là nguồn sống của vạn vật, trầu cau là kết quả của sự sống. Giữa bàn thờ, phía trước bát hương đặt mâm ngũ quả, bày 5 loại quả khác nhau biểu tượng cho 5 yếu tố Ngũ Hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Như vậy, cách bày trầu cau thắp hương đúng cách, chuẩn phong tục cổ truyền là đặt cùng mâm ngũ quả hoặc đặt một đĩa riêng phía bên trái bàn thờ.
Xem thêm: Thủ tục chuyển bát hương sang nhà mới
Hướng dẫn cách đặt mâm cúng trên bàn thờ gia tiên chuẩn nhất
Mâm bồng được đặt ở vị trí phía trước bát hương, vì thế có thể đặt ở giữa hoặc bên cạnh bàn thờ đều được. Tùy thuộc vào bàn thờ mỗi gia đình mà mâm bồng được đặt ở vị trí khác nhau sao cho phù hợp.
Nếu bày trí 1 mâm bồng
Nếu như bàn thờ chỉ bày trí một mâm bồng, thì gia chủ đặt theo quy tắc “đông bình tây quả”, nghĩa là đặt lọ hoa phía đông, mâm quả phía tây. Điều này mang ý nghĩa khi ánh sáng buổi sáng chiếu vào thì những bông hoa ngát hương, nhanh chóng đơm hoa kết trái, từ đó mang đến may mắn, tài lộc cho gia đình.
Nếu bày trí 2 mâm bồng
Nếu như bàn thờ bày trí hai mâm bồng, thì gia chủ có thể đặt ở hai bên bàn thờ để sao cho cân xứng với so với bát hương.
Nếu bày trí 3 mâm bồng
Nếu như bàn thờ bày trí ba mâm bồng, thì mâm lớn nhất đựng hoa quả đặt ở giữa, ngay trước bát hương, hai mâm còn lại đặt hai bên sao cho cân xứng đặt bánh kẹo và vàng mã.
Xem thêm: Cách gõ chuông khi thắp hương tại nhà
Cách đặt trầu cau theo phong tục truyền thống
Bàn thờ gia tiên là nơi sang trọng, linh thiêng bậc nhất trong ngôi nhà, vì thế các vật phẩm thờ cúng cũng phải lựa chọn sao cho đẹp mắt. Khi lựa chọn trầu cau đặt trên bàn thờ, gia chủ cần lưu ý như sau:
- Chọn những quả cau tươi, không bị hỏng, to và có màu xanh đậm. Lá trầu bải là loại bánh tẻ, không được quá non hay quá già. Kích thước lá trầu vừa phải, có màu xanh đẹp mắt, bề mặt nhẵn bóng, khi ấn vào có độ mềm, dẻo.
- Số lượng của lá trầu và cau phải là số lẻ. Thông thường mỗi mâm sẽ có một quả cau và 3 đến 5 lá trầu.
- Cần phải rửa sạch và để ráo nước, bôi vôi trắng lên lá trầu trước khi bày lên bàn thờ hoặc có thể têm cánh phượng.
Những lưu ý trong cách bày trầu thắp hương trên bàn thờ
Bày trầu cau là một nét đẹp văn hóa trong nghi thức thờ cúng của người Việt. Để lễ vật thêm phần trang trọng và ý nghĩa, chúng ta cần lưu ý một số điều sau:
- Trước khi bày lên bàn thờ, trầu cau cần được rửa sạch và lau khô.
- Nên thay trầu cau mới thường xuyên, đặc biệt là vào những dịp lễ lớn.
- Gia chủ lựa chọn mâm ngũ quả là hoa quả theo mùa, tươi mới, không quá non hay quá chín. Không nên chọn những loại có mùi nồng hoặc có gai nhọn. Gia chủ có thể đặt một quả cau hoặc một chùm quả cau lên trên lá trầu đã bôi vôi rồi đặt trên cùng mâm ngũ quả.
- Gia chủ có thể dùng bộ mâm trầu cau bằng đồng để bày trí trên bàn thờ gia tiên giúp mang lại tài lộc, bình an cho những thành viên trong gia đình. Bộ mâm trầu cau bằng đồng chạm khảm họa tiết rồng phượng, thiết kế tinh xảo, đẹp mắt, có độ bền vượt trội, tạo điểm nhấn độc đáo cho không gian thờ cúng nhà bạn.
Trên đây là những chia sẻ của đồ đồng Thiên Phúc về cách bày trầu cau thắp hương đúng chuẩn phong tục cổ truyền. Hy vọng bài viết đem đến những kiến thức hữu ích để giúp cho việc thờ cúng trở nên đơn giản mà vẫn mang đầy đủ ý nghĩa.
