Bàn thờ gia tiên tam cấp chính là phản ảnh truyền thống thờ cúng của người dân Việt Nam, thường xuất hiện ở trong những nhà thờ tổ, thờ họ,...Nhưng nhiều gia chủ vẫn chưa rõ về cách bố trí bàn thờ 3 cấp như thế nào ? Để giải đáp thắc mắc, hãy cùng Đồ đồng Thiên Phúc tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé.
Bàn thờ 3 cấp là gì ?
Bàn thờ tam cấp là một loại bàn thờ được sắp xếp theo hình thức có ba cấp độ, tương ứng với ba tầng ngăn để đặt các vật phẩm linh thiêng và tôn giáo. Loại bàn thờ này thường được sử dụng trong các gia đình có truyền thống tôn giáo, đặc biệt là trong đạo Phật.
Bàn thờ tam cấp chính là loại bàn thờ chân đứng và dùng để thờ phụng tổ tiên và thần linh với mục đích tiết kiệm không gian và cũng tránh được việc sẽ phải lập nhiều bàn thờ cùng một lúc. Mỗi tầng của bàn thờ tam cấp sẽ tương ứng với từng cấp bậc khác nhau, vai vế khác trong gia đình. Thông thường, được dùng để thờ cúng ở nhà thờ tổ hoặc nhà thờ dòng họ.
Trong văn hóa tâm linh của người Việt, việc bày trí ảnh thờ, tượng thờ,... cần đúng thứ bậc vừa thể hiện được vai vế của những người được thờ cúng mà còn thể hiện sự tôn trọng, kính hiếu của người trần đối với ông bà tổ tiên, thần linh.
Bên cạnh đó, việc phân chia từng cấp cũng là thể hiện sơ đồ phả hệ của dòng họ. Khi nhìn vào vị trí đặt bát hương hay bài vị, ảnh thờ,... con cháu có thể nhận thức được cội nguồn của mình giống với câu nói “ con người có tổ có tông, như cây có cội như sông có nguồn” thể hiện luôn hướng về cội nguồn, công ơn.
Mỗi tầng của bàn thờ tam cấp đều sẽ tương ứng với cách đặt theo cấp bậc của gia tiên. Việc bày trí bàn thờ là việc vô cùng quan trọng.
- Tầng cao nhất: được thiết kế với diện tích nhỏ và sẽ được đặt di ảnh hoặc bài vị của những ai có thứ bậc cao nhất. Chẳng hạn như cụ, cụ tổ,...
- Tầng giữa: được sử dụng đặt ảnh của ông bà đã khuất
- Tầng thấp nhất: được sử dụng bày bát hương, mâm ngũ quả, vật phẩm thờ cúng và dâng lễ,...
Mời gia chủ tham khảo thêm sản phẩm hạc thờ bằng đồng cho bàn thờ gia tiên.
Ý nghĩa phong thủy của bàn thờ 3 cấp
Bàn thờ 3 cấp (hay còn gọi là bàn thờ ba tầng) là một trong những kiểu bàn thờ phổ biến trong phong thủy và tín ngưỡng thờ cúng của người Việt. Mỗi cấp của bàn thờ có ý nghĩa và vai trò riêng, tượng trưng cho những tầng lớp khác nhau của thế giới tâm linh, tạo nên sự cân bằng, hài hòa và kết nối giữa cõi trần và cõi thiêng.
- Cân bằng và hòa hợp: Ba cấp của bàn thờ thể hiện sự kết nối hài hòa giữa ba cõi: trời (thần linh), người (tổ tiên), và đất (phúc lộc). Điều này giúp tạo ra một không gian thờ cúng đầy đủ và hợp lý theo nguyên tắc phong thủy.
- Tạo sự trang nghiêm: Việc có ba cấp giúp bàn thờ trông trang trọng, uy nghiêm, đồng thời cũng thể hiện sự tôn kính và lòng thành kính đối với các bậc tiền nhân và các vị thần linh.
- Tăng cường sinh khí và năng lượng tích cực: Theo phong thủy, việc bố trí bàn thờ ba cấp hợp lý, sạch sẽ và trang nghiêm sẽ tạo ra một không gian có năng lượng tốt, giúp thu hút tài lộc, sức khỏe, và sự an lành cho gia đình.
Bàn thờ 3 cấp trong phong thủy không chỉ mang ý nghĩa tượng trưng cho sự kết nối giữa các cõi, mà còn giúp gia đình duy trì sự thịnh vượng, an lành và bảo vệ trước các yếu tố tiêu cực
Nguyên tắc bố trí bàn thờ 3 cấp chuẩn phong thủy
Bên cạnh ý nghĩa bàn thờ 3 cấp thì nguyên tắc bố trí bàn thờ 3 cấp cũng vô cùng quan trọng. Bàn thờ là nơi thờ cúng tổ tiên, nên gia chủ cần bố trí hợp lý, không chỉ giúp tăng thêm vẻ trang nghiêm cho không gian thờ tự mà còn mang lại may mắn và tài lộc cho gia chủ.
Cấp trên cùng – Thờ Phật hoặc Thần linh
Cấp trên cùng thường được sử dụng để thờ Phật, Bồ Tát hoặc những vị thần bảo hộ gia đình. Gia chủ nên chuẩn bị tượng Phật hoặc Bồ Tát đặt ở chính giữa trung tâm sao cho linh thiêng. Việc bố trí bàn thờ 3 cấp tại cấp trên cùng cần lưu ý tới sự gọn gàng và trang nghiêm, không nên để những vật phẩm thờ cúng bị lộn xộn hay những vật dụng không liên quan.
Cấp giữa – Thờ Gia tiên
Cấp giữa của bàn thờ 3 cấp chính là nơi dành cho những bài vị ông bà, cha mẹ và những người có vai trò khác trong gia đình. Được sắp xếp một cách cân đối và bát hương đặt chính giữa và phía trước bài bị để thể hiện tấm lòng thành kính.
Cách bày trí bàn thờ tam cấp ở tầng nên chú ý đến sự cân xứng giữa những vật phẩm và tránh để nhiều khiến ban thờ rối mắt. Những vật phẩm như lọ hoa, đèn dầu cần được đặt đúng vị trí gọn gàng để giữ được sự hài hoà.
Cấp dưới cùng – Đặt lễ vật và phụ kiện thờ cúng
Tầng dưới cùng là nơi bày những vật phẩm thờ cúng hằng ngày như mâm quả, bình hoa, kỷ nước và những lễ vật khác. Cách bày trí bàn thờ tam cấp ở tầng này thì gia chủ nên đảm bảo được sắp xếp gọn gàng sao cho đẹp mắt và linh thiêng.
Gia chủ nên bày biện hoa quả tươi ngon và cũng cần thay mới thường xuyên để tránh những đồ cúng bị héo úa làm mất đi tính trang nghiêm. Bày trí bàn thờ đúng cách sẽ giúp không gian thờ luôn ấm cúng và gần gũi, giữ được sự kính trọng đối với những bậc tổ tiên.
Cách sắp xếp bát hương và vật phẩm thờ cúng trên bàn thờ 3 cấp
Khi sắp xếp bát hương và vật phẩm thờ cúng trên bàn thờ 3 cấp, việc tuân thủ nguyên tắc phong thủy và sự tôn kính đối với các vị thần linh, tổ tiên là rất quan trọng. Mỗi cấp của bàn thờ có những quy tắc riêng để đảm bảo không gian thờ cúng trang nghiêm và đầy đủ ý nghĩa. Dưới đây là cách sắp xếp bát hương và các vật phẩm thờ cúng trên bàn thờ 3 cấp.
Cấp cao nhất
- Bát hương: Đặt bát hương ở trung tâm của cấp cao nhất. Đây là nơi thờ cúng các vị thần linh như Thổ Công, Thổ Địa, hoặc các vị thần khác bảo vệ gia đình và mang lại sự bình an.
- Bát hương cần được đặt ngay ngắn, sạch sẽ và luôn có một ngọn nến hoặc đèn thờ.
- Đặt bát hương ở vị trí cao nhất sẽ giúp thu hút năng lượng tích cực từ các vị thần linh.
- Lư hương hoặc đèn dầu: Đặt ở hai bên bát hương hoặc ngay phía sau bát hương, để tạo ánh sáng cho bàn thờ, thể hiện sự trang nghiêm và chiếu sáng cho linh hồn tổ tiên, thần linh.
- Vật phẩm thờ cúng: Ở cấp này, bạn có thể đặt các tượng thờ thần linh, như tượng Thổ Địa, Thần Tài, hoặc Thần Quan Đế, tượng trưng cho sự bảo vệ và tài lộc.
Cấp giữa
- Bát hương: Đặt bát hương thờ tổ tiên ở trung tâm của cấp giữa, đối diện với bát hương ở cấp cao nhất. Đây là bát hương thờ cúng các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Bát hương phải sạch sẽ và luôn được thay tro để không bị hư hại, mang lại sự linh thiêng cho gia đình.
- Ảnh, tượng thờ tổ tiên: Có thể đặt các bức ảnh hoặc tượng thờ của tổ tiên, người thân đã khuất, hoặc các vật phẩm thờ cúng khác như bát cơm, chén nước, biểu tượng của gia đình và dòng họ.
- Chén nước, ly rượu: Có thể đặt ở hai bên bát hương thờ tổ tiên, tượng trưng cho sự tiếp đãi và đón nhận linh hồn tổ tiên về nhà.
Cấp dưới cùng
- Vật phẩm cúng: Trái cây, bánh, trà, hoặc những món lễ vật để dâng lên các vị thần linh và tổ tiên. Những vật phẩm này nên được sắp xếp gọn gàng, đẹp mắt và sạch sẽ.
- Hoa: Hoa tươi, thường là hoa sen, hoa cúc, hoa ly, đặt ở giữa hoặc ở các góc của cấp dưới cùng để thể hiện sự tôn kính và thanh tịnh.
- Chén nước, ly trà: Đặt ở góc bàn thờ hoặc bên cạnh các vật phẩm thờ cúng khác. Nước có ý nghĩa thanh lọc, tượng trưng cho sự trong sạch và thanh tịnh.
- Trầu cau: Có thể đặt ở góc phía bên phải của cấp dưới cùng, tượng trưng cho sự kết nối giữa người sống và người khuất.
Mời gia chủ tham khảo: những điều cấm kỵ trên bàn thờ!
Những lưu ý khi bố trí bàn thờ 3 cấp
- Tránh đặt đối diện cửa chính: Bàn thờ không nên đặt ngay đối diện cửa chính vì có thể bị xáo trộn năng lượng. Đặt bàn thờ ở vị trí kín đáo, không bị ánh sáng trực tiếp chiếu vào quá mạnh.
- Không đặt bàn thờ gần nhà vệ sinh: Nhà vệ sinh là nơi chứa uế khí, ảnh hưởng đến năng lượng của bàn thờ, khiến không gian thờ cúng mất đi sự linh thiêng.
- Không đặt bàn thờ dưới xà ngang: Việc đặt bàn thờ dưới xà ngang gây ra cảm giác đè nén, không thoải mái và ảnh hưởng đến tài lộc, sự bình an của gia đình.
- Giữ không gian sạch sẽ, gọn gàng: Bàn thờ cần được lau chùi thường xuyên, tránh để bụi bẩn hoặc các vật dụng không liên quan lên bàn thờ.
- Vị trí đặt bát hương: Đặt bát hương ở trung tâm của cấp thờ và đảm bảo không bị di chuyển thường xuyên. Vị trí này không chỉ tạo sự trang nghiêm mà còn giúp tụ khí, thu hút năng lượng tốt.
Vị trí đặt bàn thờ 3 cấp trong nhà
Xa xưa, ông cha ta có câu” nhất vị nhì hướng” trong việc bày trí bàn thờ gia tiên đặt ở đâu luôn được ưu tiên và xem xét đầu tiên, tiếp theo mới đến hướng đặt. Bởi vị trí không tốt thì hướng nào cũng sẽ không hanh thông
Vị trí đặt bàn thờ
Bàn thờ nên được đặt ở nơi trang nghiêm và sạch sẽ và cao ráo, thoáng đãng. Đối với nhà cấp 4 ở nông thôn 1 tầng thì bàn thờ thông thường sẽ được đặt ở gian chính giữa, đối với nhà ở thành phố hoặc nhà ống thì sẽ sử dụng tầng cao nhất làm gian thờ riêng biệt thông thoáng.
Một điều lưu ý nữa chính là bàn thờ luôn phải có một điểm tựa phía sau và đó có thể là bức tường hoặc một tấm vách ngăn chắc chắn. Gia chủ tuyệt đối không đặt bàn chênh vênh giữa nhà bởi như vậy sẽ không tốt cho phong thủy. Việc gia chủ có vách tựa được hiểu như để những linh hồn đã khuất được ngồi và có chỗ dựa khiến cho họ cảm thấy thoải mái như chúng ta khi được ngồi ghế cũng cần có chỗ dựa
Hướng đặt bàn thờ hợp phong thủy đơn giản
Cách bày bàn thờ tam cấp đúng phong thủy sẽ giúp mang tới nhiều may mắn, tài lộc cho gia chủ. Ngoài ra, hướng đặt bàn thờ thì gia chủ cần chú ý về tuổi của gia chủ. Theo phong thủy, có hai hướng đặt bàn thờ gia tiên tốt nhất cho nhiều cung mệnh chính là cung Quý Nhân và cung Thiên Lộc.
Đồng thời, gia chủ cần lưu ý một số điều dưới đây:
- Phía trước bàn thờ gia chủ cần để thông thoáng, sạch sẽ và được hướng ra phía bên ngoài như sân, sảnh hay ban công.
- Hướng nhìn không được nhìn thẳng vào những biểu tượng như sự sắc nhọn hoặc xấu bẩn như nhà vệ sinh.
- Không gian thờ cần yên tĩnh, trường hợp nếu là bàn thờ đặt chân thì gia chủ nên để phòng riêng hoặc có vách ngăn riêng biệt, còn trường hợp nếu đặt bàn thờ đối với nhà ở nông thôn thì nên sử dụng bàn thờ gia tiên treo tường.
Những câu hỏi thường gặp về cách bố trí bàn thờ 3 cấp
Có cần thờ Phật ở tầng trên không?
Trong truyền thống Phật giáo, Phật được xem là người đã đạt giác ngộ, đứng ngoài các thần linh trong các tín ngưỡng khác. Thế nên, nếu thờ Phật trên cùng, có thể tạo cảm giác không tôn trọng hoặc không đúng với thứ tự các vị thần linh và tổ tiên, gây xáo trộn năng lượng và gây bất ổn về mặt tâm linh.
Nếu không thờ Phật thì tầng trên nên để gì?
Tầng trên cùng của bàn thờ thường dành để thờ các vị thần linh, không phải Phật. Còn Phật nên được thờ ở một không gian riêng biệt hoặc tại tầng giữa của bàn thờ 3 cấp.
Bàn thờ 3 cấp có phù hợp với nhà nhỏ, chung cư không?
Bàn thờ 3 cấp có thể phù hợp với nhà nhỏ, chung cư, nhưng bạn cần chọn bàn thờ 3 cấp có kích thước vừa phải, không quá lớn so với diện tích căn hộ. Nếu diện tích quá nhỏ, bạn có thể lựa chọn bàn thờ đơn giản hơn.
Nên bao sái bàn thờ bao lâu một lần?
Mỗi tháng một lần: Đây là thời gian phù hợp để bao sái bàn thờ. Việc bao sái hàng tháng giúp giữ cho không gian thờ cúng luôn sạch sẽ và ngăn ngừa uế khí tích tụ.
Trước và sau các dịp lễ lớn: Trước các dịp lễ quan trọng như Tết Nguyên Đán, Giỗ Tổ Hùng Vương, Lễ Vu Lan, hoặc các ngày giỗ của gia đình, bạn nên thực hiện bao sái để tạo không gian linh thiêng và trang trọng cho các buổi cúng lễ.
Có nên để lễ vật tầng giữa và tầng dưới chung nhau?
Mỗi tầng có một ý nghĩa riêng và sự phân chia rõ ràng giúp thể hiện sự tôn trọng và trang nghiêm đối với các vị thần linh và tổ tiên. Việc để lễ vật của cả hai tầng chung nhau có thể làm xáo trộn sự tôn kính đối với các vị thờ cúng.
Cách bao sái bàn thờ 3 cấp đúng cách
Bước 1: Dọn dẹp, lau chùi các vật phẩm thờ cúng
- Lau dọn bàn thờ: Dùng khăn mềm và nước ấm để lau sạch bụi bẩn trên mặt bàn thờ, các bức tranh, tượng, và các vật phẩm thờ cúng. Không dùng hóa chất tẩy rửa mạnh, chỉ nên sử dụng khăn mềm để tránh làm xước hoặc hư hại tượng thờ.
- Quét bụi bằng chổi lông: Dùng chổi lông mềm để quét sạch bụi trên các bức tranh, tượng hoặc các đồ thờ nhỏ khác, đặc biệt là những vị trí khó tiếp cận.
Bước 2: Lau sạch bát hương
- Lau sạch bát hương: Cẩn thận lau chùi bát hương (bằng khăn mềm, không làm hỏng bát hương). Nếu bát hương quá bẩn hoặc có nhiều tro cũ, bạn có thể thay tro mới.
- Thay tro bát hương: Thay tro bát hương mỗi lần bao sái để giữ không khí sạch sẽ và linh thiêng. Sau khi thay tro, có thể đặt một ít gạo, muối hoặc tiền giấy vào trong bát hương như một cách "làm mới" cho bàn thờ.
Lưu ý: Khi thay tro bát hương, nên giữ lại một ít tro cũ để tránh làm mất linh khí. Tro cũ có thể bỏ ra đất (nơi thanh tịnh) để tránh làm uế khí.
Bước 3: Thay mới lễ vật thờ cúng
- Thay nước: Đổ nước cũ đi và thay nước mới (nước sạch, hoặc nước có thể dùng cho thờ cúng). Đảm bảo nước được thay vào các bát nước ở bàn thờ.
- Thay hoa tươi: Thay hoa tươi mới mỗi lần bao sái. Chỉ chọn hoa tươi đẹp, không bị héo úa, có mùi thơm để thể hiện sự kính trọng.
- Thay trái cây: Thay trái cây mới, tươi ngon, sạch sẽ và không có dấu hiệu hư hỏng.
Cúng lễ: Đặt lễ vật cúng như bánh kẹo, trầu cau, trái cây lên bàn thờ và sắp xếp một cách ngăn nắp.
Bước 4: Lau chùi tượng thờ cúng (nếu có)
Lau tượng thờ cúng: Dùng khăn mềm lau sạch các tượng Phật, tổ tiên, hoặc các vị thần thờ. Nếu tượng thờ quá bẩn, bạn có thể dùng một ít nước ấm để lau sạch, nhưng không nên làm ướt quá nhiều.
Đặt lại tượng: Sau khi lau xong, hãy đặt lại tượng vào đúng vị trí trên bàn thờ, sao cho chúng không bị nghiêng hoặc xê dịch quá nhiều.
Bước 5: Sắp xếp lại bàn thờ
Chỉnh lại các vật phẩm: Sau khi đã lau dọn sạch sẽ, hãy sắp xếp các vật phẩm trên bàn thờ sao cho cân đối và hợp lý. Đảm bảo bát hương và tượng thờ được đặt ở vị trí trang nghiêm.
Kiểm tra lại ánh sáng: Đảm bảo ánh sáng trên bàn thờ không quá chói hoặc quá tối. Đèn dầu hoặc nến có thể được thắp lên để tạo không khí linh thiêng cho không gian thờ cúng.
Bước 6: Cúng và cầu khấn
Thắp hương: Sau khi dọn dẹp xong, bạn có thể thắp hương và cầu khấn tổ tiên, thần linh cho gia đình được bình an, khỏe mạnh, tài lộc và may mắn.
Lễ vật cúng: Đặt lễ vật thờ cúng như trái cây, bánh kẹo, hoặc rượu lên bàn thờ để thể hiện lòng thành kính.
Gợi ý vật phẩm phong thủy đặt trên bàn thờ để tụ tài lộc
Gia chủ có thể đặt thêm những vật phẩm dưới đây để trên ban thờ giúp tụ tài lộc và tạo nên không gian thờ cúng linh thiêng.
- Tháp văn xương, ngọc minh châu, hồ lô phong thủy.
- Quả cầu thạch anh, linh vật phù hợp mệnh gia chủ.
- Cây phong thủy nhỏ như trầu bà, kim tiền (nếu có thể).
Như vậy, những lưu ý về cách sắp xếp bàn thờ 3 cấp sẽ giúp gia chủ có thể bày trí theo thứ tự chuẩn xác. Đồng thời, cũng tô điểm cho không gian thêm phần trang nghiêm và giúp gia đạo luôn bình an.
