Sớ được xem là một loại văn bản cổ dùng để trình bày những mong muốn, ước vọng của người trần đối với bề trên mong được y chuẩn. Nhưng nhiều gia chủ vẫn chưa rõ về cách viết sớ gia tiên. Hãy cùng Đồ đồng Thiên Phúc tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Ý nghĩa của sớ cúng gia tiên
Sớ cúng gia tiên là một nghi thức tôn kính và cúng dường đối với tổ tiên trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Đây là một phần quan trọng trong việc gìn giữ và tôn vinh gia truyền, tôn giáo và đạo đức của người Việt. Ý nghĩa của sớ cúng gia tiên có thể được hiểu theo những khía cạnh sau:
- Tôn kính tổ tiên: Sớ cúng gia tiên thể hiện lòng tôn kính và tri ân đối với tổ tiên, người đã đi trước và có công xây dựng gia đình. Đây là cách để thể hiện sự biết ơn và tôn trọng đối với những đóng góp của tổ tiên trong việc bảo vệ và phát triển gia tộc.
- Gắn kết gia đình: Sớ cúng gia tiên là dịp để gia đình sum họp, gắn kết tình cảm và tạo sự đoàn kết trong gia đình. Qua nghi lễ này, các thế hệ trong gia đình có thể tương tác, chia sẻ kỷ niệm, và tạo cơ hội để truyền đạt những giá trị truyền thống và quyền năng của gia đình.
- Duy trì liên kết với nguồn gốc: Sớ cúng gia tiên giúp duy trì và tôn vinh nguồn gốc và truyền thống của gia đình. Đây là cách để bảo tồn và truyền lại những giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng cho thế hệ tiếp theo. Sớ cúng gia tiên có thể bao gồm việc cúng bái, dâng hương, đọc các bài văn tụng, và tiến hành các nghi thức truyền thống khác.
- Mở đường cho sự may mắn: Theo quan niệm dân gian, sớ cúng gia tiên cũng có ý nghĩa mang lại sự may mắn và phúc lợi cho gia đình. Việc cúng dường và tôn kính tổ tiên được coi là một hành động thiêng liêng, có thể giúp gia đình tránh khỏi tai họa và thuận lợi trong cuộc sống.
Như vậy, trong tâm người Việt luôn luôn tin tưởng sự phù hộ của tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Đồng thời, tin chính là sự hiện diện của họ xung quanh nên mọi việc tốt hay xấu xảy ra sẽ liên quan trực tiếp tới cuộc sống gia đình và con cháu báo cáo gia đình.
Cách viết sớ gia tiên đúng chuẩn
Hiện nay trên thị trường, có vô vàn những mẫu sớ tùy thuộc vào mục đích của buổi lễ mà gia chủ sử dụng những mẫu trạm hình khác nhau tuy nhiên hiện sử dụng phổ biến nhất là mẫu sớ Phúc Thọ. Đối với mẫu sớ này dùng để đi lễ chùa, đền, phủ vào những ngày sóc, vọng hàng tháng hay dịp đầu năm hoặc cuối năm.
Cách viết một lá sớ Phúc Thọ ta điền đầy đủ thông tin như sau:
+ Phục dĩ Phúc Thọ Khang Ninh nãi Nhân Tâm Chi cờ nguyện tai ương hạn ách bằng Thánh: Đây được xem là nơi chúng ta điền thông tin về nơi cư trú hoặc nơi ở của người đi lễ. Dòng này được viết theo quy định địa danh lớn viết trước rồi sắp xếp nhỏ dần.
Chẳng hạn như: Nam Định tỉnh, Nghĩa Hưng huyện, Nghĩa Thành xã, Nếu gia chủ đang sinh sống ở nước ngoài thì viết: Việt Nam quốc hiện sinh cư tại hải ngoại + tên nước đang sinh sống.
Cuối dòng này được kết thúc bằng hai chữ "đầu vu" mang nghĩa là gửi tới hay hướng về. Trường hợp nếu địa chỉ chúng ta quá dài để viết một dòng không đủ, ta có thể chia làm hai dòng song song.
+ Một điều lưu ý chúng ta cần phải biết phân biệt được tên tự và tên thường gọi. Tên tự chính là tên người dùng trên những giấy tờ có tính pháp lý như giấy khai sinh, căn cước công dân hoặc bằng lái xe. Khác với tên tự tên thường gọi thông thường là biệt danh, bút danh tên gọi hàng ngày và không có mang giá trị pháp lý.
+ Tên nơi dâng lễ ghi trên chữ Thượng phụng, đặc biệt lưu ý không ghi phía dưới. Trường hợp nếu không nhớ rõ tháng thì ta ghi đương thiên hoặc đương tiết.
+ Tiến lễ ....giải hạn trong phần này gia chủ có thể điền Kim Ngân, Phù Lưu tùy thuộc vào hoàn cảnh của gia chủ.
+ Phần điền thông tin của bạn hoặc người đi lễ như tên năm sinh tuổi cung mệnh, các chữ đầu tiên của các dòng không được viết cao hơn chữ Phật.
+ Sớ đi lễ chỉ ghi ngày như hướng dẫn và đồng thời trường hợp cần ghi rõ ngày lễ là khi cử hành những đàn lễ hịch hoặc Điệp được ghi bằng mực đỏ giúp mang ý nghĩa gửi hỏa tốc.
Sớ cúng gia tiên
Phục dĩ
Tiên tổ thị hoàng bá dẫn chi công phất thế hậu côn thiệu dực thừa chi bất vong thoả kỳ sở.
Tôn truy chi nhi tự
Viên Hữu
Việt Nam quốc….
Thượng phụng
Tổ tiên cúng dưỡng Thiên Tiến lễ gia tiên kỳ âm siêu Dương Khánh Quân Lợi nhạc sự kim thần.
Hiếu chủ....
Tiên dám phủ quất thân tình ngôn niệm kiền thủy khôn sinh ngưỡng hà Thai Phong chi ấm thiên kinh địa nghĩa thường tồn thốn thảo
Chi tâm phụng thừa hoặc khuyết vu lễ nghi tu trị hoặc sơ vu phần mộ phủ kim tư tích hữu quý vu trung
Tư nhân tiến cúng gia tiên
Tu thiết hương hoa kim ngân lễ vật phỉ nghi cụ hữu sớ văn kiền thân phụng thượng
Cung duy
Gia tiên.... tộc đường thượng lịch đại tổ tiên đẳng đẳng chư vị chân linh
Vị tiền....tộc triều bà cô tổ chân linh
Vị tiền.... tộc ông mãnh tổ chân linh
Vị tiền cung vọng
Tiên linh
Phủ thuỷ hâm nạp giám truy tu trí khôn dĩ diễn dĩ thừa thi phủ hữu tri âm công bảo năng trợ
Kỳ tử tôn nhi hữu lợi thuỳ tộ dận vu vô cương tông tự trường lưu hương hỏa bất mẫn thực lại
Tổ đức âm phù chi lực dã Thiên vận... niên.... nguyệt.... nhật thần khấu thủ bách bái thượng sớ.
Xem thêm: Cúng phả độ gia tiên là gì?
Hướng dẫn cách cúng gia tiên
Việc thờ cúng tổ tiên thông thường cũng do con trưởng là chủ lễ. Mỗi lần cúng lễ, dù ít hay nhiều bao giờ cũng nên có đồ lễ. Vậy bàn thờ gia tiên gồm những món gì? Tùy thuộc vào từng vùng miền mà bát cơm cúng gia tiên thay đổi theo phong tục, tín ngưỡng và nguồn thực phẩm đặc trưng của mỗi nơi.
Lễ vật thường gồm có trầu cau, rượu và hoa quả, vàng hương và nước trắng. Trường hợp khẩn cấp, đêm khuya phải cáo lễ có thể hạn chế tối đa lễ vật chẳng hạn như 1 cốc nước lạnh và 1 nén hương đặt trên bàn thờ được xem là đủ. Cốt lõi thực chất là ở tấm lòng.
Tùy thuộc vào gia thế của gia chủ, giàu nghèo và phụ thuộc vào tính chất, mức độ của mỗi lễ mà lễ vật có thể gồm nhiều thứ như xôi chè, oản, chuối, hay cỗ mặn,...cũng có thể thêm vàng mã.
Đồ lễ đã chuẩn bị đầy đủ được gia chủ đặt lên bàn thờ, chủ gia đình hay ăn mặc chỉnh tề và chỉn chu, châm hương vào lư hương rồi đứng cung kính trước bàn thờ khấn vái lễ.
Trước bàn thờ gia tiên, con trưởng phải cung kính mời tất cả các cháu từ năm tuổi trở lên, các cô chú, các dì, các anh, các chị và những người đã khuất.
Ngày xưa, các cụ thường sử dụng chữ hán, nhưng hiện giờ vẫn có người dùng chữ nôm, nhất là trong những gia đình có những vị trưởng lão đã mất, con cháu không biết khấn vái, thì việc khấn vái trong gia đình sẽ do người phụ nữ có tuổi phụ trách. Theo người xưa, những nghi lễ đều sẽ cấm phụ nữ tham gia nhưng ở một số gia đình, chẳng hạn như khi người đàn ông đi làm hoặc đã mất thì người phụ nữ thường đảm nhận việc khấn vái.
Trước khi khấn thì sẽ phải vái ba lạy. Sau khi tuyên thệ thì con trưởng sẽ thực hiện bốn nghi lễ và thêm 3 lạy, mà chúng ta hay gọi là Tứ Lễ. Cần phải nhớ rằng trên bàn thờ đã có đèn bàn thờ hay nến trước khi làm lễ. Trên bàn thờ cũng đã có những gia đình có các đỉnh trầm hương nên việc đốt các đỉnh trầm hương càng làm cho buổi lễ thêm phần uy nghiêm và trang trọng. Hương thắp trên bàn thờ luôn được thắp số lẻ những nén nhang. Bởi nhiều người biết chữ Hán nên văn khấn dùng chữ Nôm để không bị nhầm lẫn ngữ nghĩa của chữ.
Viết sớ là một nghi thức tâm linh quan trọng, thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên. Việc thực hiện đúng các quy tắc sẽ giúp cho lời cầu nguyện của chúng ta được linh ứng và mang lại nhiều điều tốt lành cho gia đình.
