Ngoài những lỗi kiêng kỵ về ngày giờ thì những món ăn không được thắp hương, cúng giỗ là điều mà ai cũng phải ghi nhớ. Để không phạm phải lỗi hãy cùng Đồ đồng Thiên Phúc đọc bài viết để biết thêm thông tin nhé.
Ý nghĩa của mâm cỗ cúng giỗ của người Việt
Mâm cỗ cúng giỗ là một nghi lễ truyền thống trong văn hóa Việt Nam, được tổ chức nhằm tưởng nhớ và báo hiếu đối với tổ tiên và người đã khuất. Ý nghĩa của mâm cỗ cúng giỗ có một số khía cạnh quan trọng sau đây:
- Tưởng nhớ và tri ân tổ tiên: Mâm cỗ cúng giỗ là cách để tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, thể hiện lòng thành kính, lòng hiếu thuận và lòng biết ơn đối với công ơn của tổ tiên đã góp phần xây dựng và bảo vệ gia đình.
- Liên kết thế hệ: Mâm cỗ cúng giỗ là một dịp để quần thể gia đình tụ họp, gắn kết tình cảm gia đình và liên kết thế hệ. Qua mâm cỗ, người Việt tin rằng tình thân tình cảm sẽ truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, giữ cho gia đình đoàn kết và mạnh mẽ.
- Gửi lời cầu nguyện và báo hiếu: Mâm cỗ cúng giỗ cũng là dịp để gia đình gửi lời cầu nguyện cho tổ tiên, mong rằng họ được an lành và hạnh phúc trong cõi bên kia. Đồng thời, mâm cỗ cũng là cách báo hiếu và xin phép tổ tiên cho những việc làm và sự tiến bộ của gia đình.
- Tạo không gian tôn giáo và tâm linh: Mâm cỗ cúng giỗ còn mang ý nghĩa tôn giáo và tâm linh. Qua nghi lễ này, người Việt cảm nhận sự hiện diện của tâm linh và tạo không gian để thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng đối với các vị tổ tiên.
- Bảo tồn và truyền thống văn hóa: Mâm cỗ cúng giỗ là một phần quan trọng của truyền thống văn hóa Việt Nam. Qua việc duy trì và tổ chức mâm cỗ, người Việt giữ vững và bảo tồn những giá trị truyền thống, đồng thời truyền dạy cho thế hệ sau về lòng hiếu thuận và tôn trọng tổ tiên.
Những món ăn không được thắp hương thờ cúng
1. Thịt vịt
Trong nhận thức của người Việt xưa Linh Hạc chính là bậc tôn quý và đồng thời mang theo kiến thức tạo hóa. Linh hạc từ lâu đã luôn gắn liền với thần linh và thiên giới. Ngoài ra còn là hiện thân của Trời – Đất nên tuyệt đối thiêng liêng.
Hầu hết, đều cho rằng thần linh đều biết bay và những sinh vật biết bay ấy có liên hệ với những thần linh trên trời nên họ không mang ra hiến tế và thờ cúng. Những gì liên quan đến hình ảnh hạc như sếu, vịt, ngan và ngỗng đều được tôn trọng. Bởi vậy, nếu lấy vịt ra cúng được coi là một hình thức "xúc phạm" thần linh, nếu không cẩn trọng có thể bị bề trên trừng phạt, khiển trách.
2. Thịt chó
Theo phong thủy, thịt chó được xem là món ăn mang đến vận xui và thậm chí tai họa cho cả gia đình. Dù thịt chó rất bổ dưỡng nhưng việc mang nó lên bàn thờ vừa không tôn trọng thần linh và gia tiên mà vừa không có lợi cho phong thủy.
3. Mắm tôm
Mắm tôm chính là món ăn ngon và được nhiều người yêu thích nhưng không hề phù hợp để cúng giỗ. Mùi vị nồng nặc, hăng của chúng không những khiến người đã khuất không dùng được mà còn cảm giác như bị trêu đùa. Ngoài ra, mắm tôm dễ thu hút sự chú ý của những loài côn trùng, chúng sẽ bò lên bàn thờ có thể làm gây ô uế, khiến người âm nổi giận và cũng làm ảnh hưởng tới sự bình an của những thành viên trong gia đình.
4. Món mà người đã khuất khi sống không thích ăn
Người đã khuất khi còn sống cũng có những món ăn yêu thích, món không thích. Bởi vậy, việc bày lên mâm cúng những món người đã khuất không thích, không ăn được thì không khác gì đang đùa giỡn họ. Họ sẽ cảm thấy con cháu không thành tâm đồng thời không hiểu và tôn trọng mình mà khiển trách.
5. Trứng vịt lộn
Khi gia chủ cúng đồ ăn thì không nên cúng trứng vịt lộn trong mâm cỗ cúng, nhiều người thường cúng trứng gà thì không sao. Theo quan niệm dân gian, ăn trứng vịt lộn vào những dịp đặc biệt cúng giỗ hoặc trong năm mới sẽ làm đem tới vận xui xẻo.
Trong mâm cỗ cúng, trường hợp nếu xuất hiện trứng vịt lộn sẽ khiến cho cuộc sống của gia chủ dễ gặp xui xẻo và thiếu may mắn.
6. Hoa quả giả
Theo quan niệm người Việt, gia chủ khi làm mâm cúng giỗ phải dâng những loại hoa quả tươi ngon và mang ý nghĩa tốt lành, màu sắc rực rỡ, hương thơm ngon. Bởi vậy, việc dâng hoa quả giả sẽ phạm tội bất kính, khiến bề trên nổi giận mà ban án phạt, con cháu không khá lên được.
7. Cá mè
Người Việt thường kiêng ăn cá mè vào những ngày đầu tháng hoặc đầu năm, bởi vì nó được coi là biểu tượng của sự đen đủi. Nếu gia chủ cố tình ăn hoặc đem ra thờ cúng món cá mè vào đầu năm thì có thể sẽ làm ảnh hưởng tới gia đạo, sự bình an của của các thành viên gia đình.
8. Đồ ăn mua sẵn bên ngoài
Mang đồ hộp hoặc đồ làm sẵn bán ở bên ngoài lên mâm cúng là điều không thành tâm, quá hời hợt và vô lễ trong việc cúng giỗ, tưởng nhớ người thân đã mất. Bởi vì thế mà mọi người trong gia đình sẽ bị quở trách và gặp phải những điều xui xẻo trong cuộc sống, làm gì cũng thất bại và nghèo đói mấy đời.
Xem thêm: Có nên cắm cây thắp hương vòng vào bát hương?
Gợi ý mâm cỗ đơn giản và đầy đủ
Mâm cỗ miền Bắc
Mâm cơm cúng giỗ đặt trên bàn thờ sẽ được chia làm 3 vị trí, thông thường một món ăn nhưng chia làm 2 đĩa và đặt 2 bên. Bát cơm trắng, quả trứng luộc đã được bóc vỏ, chén muối cùng một vị trí. Ở giữa mâm thờ sẽ đặt một đĩa xôi, một đĩa gà và chén rượu trắng. Những món ăn khác xếp đều xung quanh chẳng hạn như canh măng, xôi trắng, miến xào, rau luộc,...
Với quan niệm tứ trụ, 4 mùa, 4 hướng thì mâm cỗ miền Bắc được bày trí các món tương ứng với 4 bát 4 đĩa. Nếu gia đình đông người hơn sẽ là 6 bát,đĩa hoặc 8 bát, đĩa. Thức ăn đong đầy thể hiện sự no đủ và tôn kính đối với người thân đã khuất hay bậc bề trên.
Mâm cỗ miền Nam
Với Nam bộ có lối sống cởi mở giản dị, đơn giản khác biệt với miền Bắc. Nên mâm cơm cúng giỗ của người miền Nam cũng có phần đơn giản hơn và không bị áp đặt bởi những quy tắc luật lệ. Mâm cỗ miền Nam hầu hết có đủ: món hầm, món luộc, món xào và món kho. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình sẽ được chuẩn bị tươm tất và đầy đủ hơn.
- Món kho: là thịt heo, cá lóc kho nước dừa
- Món xào: Rau cải xào hoặc củ cải xào…
- Món luộc: Ba chỉ cắt mỏng, thịt gà,..
- Món hầm: Thịt lợn hầm măng tre và xương hầm củ quả..
Những điều cần kiêng kỵ khi làm mâm cơm cúng
- Khi làm mâm cơm cúng giỗ cho người đã khuất thì gia chủ nên tránh chọn món kiêng kỵ. Đồng thời không nên làm những món mà người trên không thích ăn ngày còn sống.
- Tuyệt đối không nêm nếm thức ăn hay ăn thử các món để làm cơm cúng gia tiên.
- Trên mâm cơm cúng giỗ, gia chủ lưu ý không đặt những món gỏi, sống hay có mùi tanh.
- Không làm mâm cúng các món từ cá mè hay cá sông.
- Mâm cơm cúng giỗ phải được đặt riêng và bày trên những bát đĩa sạch sẽ, mới. Nếu có bộ bát đũa riêng cho việc cúng bái thì càng tốt. Tránh dùng chung với chén đũa thường ngày sử dụng.
- Gia chủ không sử dụng đồ đóng hộp và những món ăn đặt sẵn ngoài nhà hàng để vào mâm cúng giỗ.
- Trình bày đẹp mắt những món ăn ra mâm cúng giỗ
Việc chọn lựa những món ăn để cúng bái không chỉ là nghi thức mà còn thể hiện lòng thành kính của chúng ta đối với tổ tiên. Việc hiểu rõ những món ăn nên và không nên cúng sẽ giúp chúng ta thực hiện nghi lễ một cách trang nghiêm và ý nghĩa.
